Lanxian, 1 september 2013

Lanxian, 1 september 2013

 

1 september 2013

Volgens mijn reisgids heeft Yan’an zich van een ” backwater town” tot een stad van historische betekenis ontwikkeld. In oktober 1934 begon de Lange Mars (6400 km) van de communisten vanuit Jiangxi in het zuidoosten naar Yan’an. Hun positie daar was door de opdringende nationalisten (de Kuomintang van Chiang Kai Shek) onhoudbaar geworden. Van de geschatte 80.000 personen kwamen slechts 4000 hier in Shaanxi aan. Ze vestigden zich de bergen van Yan’an, organiseerden zich en breidden hun machtsbasis uit, waarbij de ster van Mao begon te rijzen. Met guerilla wisten de communisten vanuit Yan’an de Japanners die in 1931 Mantsjoerije waren binnengevallen, effectief te bestrijden. Er is hier een groot museum aan deze geschiedenis gewijd. Voor het enigszins megalomane gebouw staat Mao met de handen in de zij op een hoge sokkel, alsof hij wil zeggen dat heb ik toch maar even mooi geflikt.

In het gebouw moet de Westerse toerist het doen met enkele algemene Engelstalige teksten, die telkens hetzelfde lijken te vertellen. De zeer interessante foto’s maken veel goed, maar de teksten zijn alle Chinees. Da Mei en Er Mei die met me mee waren gegaan, konden alleen maar zeggen wie de kopstukken waren. Ik had twee zaken in gedachten waarvan ik wilde weten of er iets van in de tentoonstelling terug te vinden was. Van de bekende communistische leiders als Mao, Zhou En Lai, Liu Shao Qi, Zhu De (een generaal), ontbrak er een en wel Lin Biao, de man die bij ons bekend staat als de maker van het Rode Boekje met Mao-citaten uit de tijd van de Culturele Revolutie. Hij viel in ongenade en kwam om bij een mysterieus vliegtuigongeluk in Mongolie. Het tweede (ook ontleend aan de biografie van Chang/Halliday) was hoe Mao zich tijdens de lange mars verplaatste. Hij liet zich met zijn luie reet dragen en verklaarde dat zijn denkwerk en dat van de andere leiders ook arbeid was. U begrijpt het al, geen foto van de Leider in liggende positie op een draagbaar. Gelukkig valt er wel een foto met de wrat op zijn kin te zien. Dat detail was niet geretoucheerd.

Geschiedenis is in de Volksrepubliek per definitie politiek. Niet de feiten, maar de ideologie en die verdraagt slechts een positieve strekking. Misschien ging iets fout, maar eendrachtig… bla, bla. Terwijl Mao lag op de draagbaar, waren er vrouwen die lopend moesten baren. Dat staat niet in zijn notities te lezen. Uiteraard hebben we na dat museum enkele onderkomens van de CPC bekeken. Bij de “tijdelijke residentie” van de Mao konden toeristen en hun kinderen zich kleden in zo’n maopakje om zich dan te laten fotograferen met een geweer of revolver.

Nog een detail heeft me geintrigeerd. Een docente Chinees aan de volksuniversiteit Utrecht vertelde eens dat ze tijdens een college in China, wist dat er gesproken werd over een zeer bekende Chinese persoon uit de geschiedenis. Hij heette Jiang Jie Shi. Ze piekerde zich suf over wie dat nou eigenlijk was. Het was Chang Kai Shek. Van hem was er ook een foto in het museum en mijn reisgenotes waren zo vriendelijk de karakters van zijn naam in het pinyin te schrijven.

Yan’an, 27 augustus 2013

Wie zich wil oefenen in Bekende Nederlander zijn, kan het best hier in Midden-China beginnen. Blijkbaar ben ik voor velen de eerste westerling die ze in levende lijve te zien krijgen. Daar kan de tv niet tegenop. Het is soms leuk, maar ook lastig. Eerst maar het laatste. Elke dag hoor ik langs de weg de woorden laowai en waiguoren (vreemdeling, buitenlander) gebruiken. Men zegt dus wat men ziet. Ik hoor “hello” roepen” en soms nog een keer met stemverheffing, zo van “Komt er nog wat van!”. Daar reageer ik niet op. Er komen mensen naar je toe en staan je aan te gapen. Op trottoirs zijn de omkijkers niet te tellen. Staan we met de fiets evenstil, dan word ik van de andere kant van de straat gefotografeerd. Een enkele keer komt een auto langzaam voor me rijden, het raampje gaat omlaag en een hoofd komt naar buiten om mij te bekijken. Dat deed ook eens een autobus… Soms als ik in een melige bui ben of gewoon ge-irriteerd, maak ik er een kat en muis-spel van. Een puber knul passeert me op de fiets. Hij vertraagt steels zijn snelheid en dat doe ik ook. Als hij merkt dat de laowai achter hem blijft, geeft hij de moed op. Maar hij kent de weg. Even later komt hij van achteren, haalt me in en probeert me omkijkend te fotograferen. Ik houd mijn hand voor mijn gezicht.

Veel leuker is als de mensen je toelachen en zwaaien. Ook kinderen reageren op een spontane manier, al kruipen sommige kleintjes liever achter moeders veilige rok. Vaak breekt er door de ernstige gezichtjes een lach door als ik Ni hao zeg. Grappig is dat als een kind uit zichzelf iets zegt, de moeder het ook aandurft om wat te zeggen. Dan moet het kindje al gauw naar de vreemdeling zwaaien en tenslotte doet mamma het ook. Pubermeisjes barsten vaak in gegiechel los en klampen zich elkaar aan vast om niet van de slappe lach te vallen.

Toen we ergens langs de weg zaten in een eethuisje waar ook een groepje fietsers uit Wuhan was neergestreken (mondainere stedelingen dan mijn reisgenotes), vroeg een meisje dat tot de restaurantfamilie behoorde waar ik vandaan kwam. Ze gebruikte dezelfde zin die de titel is van een hoofdstuk uit mijn oefenboek (ni shi naguoren ma?). Ik had het vermoeden dat ze alle moed verzameld had om me aan te spreken, want ze stond ineens voor. Ze bleek 16 te zijn. Ze ontroerde me en ik vroeg me af wat er van dit meisje met een intelligent gezicht in zo’n gehucht terecht zou komen.

Als mensen zien dat er drie Chinese vrouwen met mij het gezelschap vormen, dan slaan ze mij uiteraard over. En de dames zijn telkens bereid de nodige informatie te verschaffen. Het is blijkbaar (nog) niet bij ze opgekomen mij te vragen of ik dat eigenlijk prettig vind. Nu weet ik wel dat ze gemiddeld maar twee dingen willen weten: waar ik vandaan kom en hoe oud ik ben, maar toch… Het zijn telkens de kleine dingen die je doen voelen dat de geesten gescheiden zijn.

Yan’an, 27 augustus 2013

Tussen Huangling en Fuxian (nog steeds in de provincie Shaanxi) ligt een negatief gebergte. Je rijdt over een hoogvlakte met aan beide zijden van de weg eindeloze boomgaarden. Soms zijn er canyon-achtige diepten waar je tussendoor rijdt. Als je een gipsafdruk van dit land zou kunnen maken en je het grondvlak omkeert, dan is er weer een gebergte. Twee keer zijn we zo’n canyon in gereden met een afdaling van vijf kilometer. De fietser weet dat een afdaling weer de prijs heeft van een klim. Na Fuxian volgden we een brede vallei langs een rivier. Er kwam nog een klim en daarna daalden we tien kilometer af naar Yan’an en kwamen we terecht in het bekende verkeersgekrioel.

De dames willen bij terugkeer kunnen aantonen dat ze onze route echt hebben afgelegd. Daarom halen ze op de postkantoren van de grotere steden een stempel. Het postkantoor hier ligt schuin tegenover het station en veel aangekomen reizigers komen langs dat kantoor. Daar zijn tal van hotelfixers actief. Mannen en vrouwen die wel even een overnachting willen regelen. Brutale mannen die ons ook bij herhaling wat wilden aanbieden.

Na het middagmaal fietsen we even een stukje verder op zoek naar een plaats om wat bij te komen. Xiao Mei gaat gewoon het erf op van een huis aan de weg en de bewoners vinden het helemaal niet raar dat we dit doen. Tresspassing waar de Amerikanen zo fanatiek mee zijn, lijkt hier niet bestaan. Men loopt gewoon over andermans erf. Zo waren we in een dorpje even te gast bij een man die het niet erg vond dat we in zijn huis in de rondte gingen fotograferen. Hij vond het wel leuk en bood ons al gauw het meest gebruikte meubelstuk aan: een laag krukje voor een comfortabeler hurkzit. Hij zat zelf op de kang, een verhoging voor de bedden waaronder gestookt kan worden in de winter. Ik heb de man gevraagd naar zijn naam. Je raadt het al: Li. Meneer Pruim, want het karakter laat een boompje zien met een vrucht eraan. Mijn reisgenotes mochten tomaten plukken in de moestuin. Het erf van Li werd gedeeld door drie gezinnen en ook dat maakt het allemaal minder prive.

Zodra de dames een hotelkamer hebben betrokken, gaat de televisie aan. Dat doet Da Mei. Er Mei kijkt liever via internet naar afleveringen van The Voice of China en moet lachen om een malloot uit de jury die veel aandacht opeist en door het publiek op handen wordt gedragen. Bij tv-gezichten is het interessant om te zien of de Chinese oogplooi ook cosmetisch is weggewerkt. In mode- en parfumafdelingen zien je de Westerse look domineren. Mijn dames heb ik daarop gewezen, maar ik vrees dat ze me niet begrepen. In reclamebeelden zie je bovendien dat er een voorkeur bestaat voor een lichtere huidskleur. De paraplu die jonge dames gebruiken als parasol moet ook in dit licht worden bezien. Ze willen niet de kleur krijgen van boerenmensen. De Chinese geschiedenis heeft de mens niet wezenlijk veranderd.

Yan’an, 25 augustus 2013

Vrijdag (16/8) aangekomen in Foping (” Boeddha’s ge”effend land”). Na negen etappedagen 750 km afgelegd. De bergen van Shaanxi zijn mooi maar zwaar. Vaak pauzeren en uithijgen in temperaturen boven 30 C. Gisteren overnacht in een dorpje met hanengekraai en varkensgeknor en een schijtgat achter een gordijntje aan het einde van de gang.

De dames en ik leren elkaar beter kennen en de omgang is losser geworden. Da Mei is bedachtzaam, spreekt minder maar haar woord heeft gezag. Er Mei is de vrolijkste. Er klinkt muziek uit haar stuurtas en ze lacht vaak en aanstekelijk. Van de drie is zij de sterkste fietster. Xiao Mei is de regelnicht in positieve zin, want ze gaat voor ons onvermoeibaar overal op af. In negatieve zin weet ze tegenover mij niet de grens te trekken tussen hulpvaardigheid en bemoeizucht. Ik heb haar schertsend en later gemeend gezegd, dat ze mijn vriendin is en niet mijn moeder. Ze keek me verbaasd en de volgende dag deed ze niet anders. Dus vooruitkijken en tijdig situaties vermijden. Zou haar man in het hoge noorden weer eens hebben gezegd: Ga jij maar fietsen?

De drie Mei’s zeggen tegen anderen dat ze uit Dong Bei komen, het Noordoosten (letterlijk oostnoorden). Het is de nieuwe naam voor de oude naam Mantsjoerije, die na de Japanse bezetting in de jaren ’30 politiek niet meer correct was. De laatste keizerdynastie kwam er vandaan. We kwamen door de stad Hanzhong en dat was voor mij de gelegenheid eens te vragen of mijn gezellinnen ook Han-Chinezen waren. Volmondig ja. Later eens gevraagd (alle Chinese trefwoorden te voren in mijn woordenboekje opgezocht) of hun voorouders uit Dong Bei kwamen? Alweer ja. Afgaande op hun gelaatstrekken zouden ze best Mantsjoes kunnen zijn. Dat laatste heb ik natuurlijk voor me gehouden.

Wat er bij de lunch in een restaurant overblijft, gaat telkens in plastic zakjes mee. Aangevuld met wat boodschappen komen die bij avondmaal of ontbijt weer op tafel. Rijst die dan nog overblijft, komt ook weer in een restaurant in de kommetjes. ’s Morgens en ’s avonds eten we op de kamer van de dames, waar als ik binnenkom het kooktoestelletje tussen de bedden staat te pruttelen. Gisterenavond rijst, komkommer, ui, pinda’s. Appel en yoghurt toe. Ik drink een fles bier bij het eten. ” Beer cold, food hot, not good together” vindt Xiao Mei. Algemeenheden zijn heerlijk om te ontwijken. Dus “You chinese, I european”. Daar moet ze het maar mee doen.

Morgen met schone was in de tas weer het bergland in. Op naar Xi’an.

Foping, 17 augustus 2013

De kop is eraf na 330 km in vier dagen hebben we Guangyuan bereikt. Nog steeds erg warm (33 C) en vochtig (84%). Eerst twee dagen vlak, dan middelgebergte en nu tussen de grote jongens, die ook de komende dagen voor ons op zullen oprijzen. De lange hellingen waar we tegenop sappelen, hebben een patroon opgeleverd: Er Mei en ik trappend voorop, Xiao Mei en Da Mei soms lopend achterop. Da Mei’s fiets heeft maar een tandrad voor. De dames dragen lange broeken, shirts met lange mouwen, een sjaal om hals, nek en gezicht te bedekken en ze drinken warm water. Ik doe dat anders, maar samen drinken we bij pauzes heel veel. De lunch is telkens heerlijk (rijst, vlees, vis, groenten) en leuk en voor de laowai (vreemdeling) is aan belangstelling geen gebrek. Prijsindicatie: lunch 3,5 euro, overnachting (zonder ontbijt) ca. 10 euro. Te doen dus.

De Chinese weggebruiker denkt vooral aan zichzelf en claxoneert erop los. Ze schallen door de bergen heen. Jiange ligt in een smal rivierdal en het krioelt er van mensen en voertuigen met een godvergeten herrie. Chinezen spreken luid en de kleintjes doen het ook al. In een dorp voor onze neus een aanrijding. Bromfiets met echtpaar botst tegen motorfiets met laadbak uit zijweg. Vrouw wordt gekatapulteerd en komt met gezicht tegen laadbak. Arm kapot, tanden eruit. Er barst een gekakel van jewelste los en er bovenuit tettert het verkeer dat er langs wil. Genant detail: niemand bekommert zich om de vrouw op het wegdek. Ze wurmt zich op de motorzitting en barst in huilen uit. Wat later verschijnt een regelfiguur (rode helm, wit jakje) die haar een doekje voor het bloeden aanreikt. “Not good, we go”  zegt Xiao Mei en zo verlaten we ” the scene”.

De dames houden dagelijks de uitgaven zorgvuldig bij. Da Mei heeft al twee keer in mooi Chinees een kostenoverzicht getoond en ik betaal bij wat nodig is. Mijn taak als onderhoudsman is beperkt gebleven tot de kettingen olien en een vastgelopen ketting lospeuteren.

De weg hier van Chengdu naar Xi’an trekt ook andere fietsers met bepakking aan. Ze komen uit Wuhan, Peking en Gansu. Soms maken we een praatje. We? Ik sta er eigenlijk maar wat lullig bij en hoop dat er een Chinese fietser komt die iets meer kan zeggen dan “Hello”.

Guangyuan, 10 augustus 2013