Je loopt over een cementen pad langs statige palmen. Verderop liggen de rijstvelden die klaargemaakt worden voor de oogst in april. Landelijke bijna idyllische rust. Waar de weg loopt waren eens helikopters geland in de ochtend. Het paadje dat naar het dorpje leidt is nu voorzien van een laag beton waarop het goed fietsen is. Het voetpad langs die statige palmen is voorzien van voetafdrukken. Van blote voeten met duidelijke teenafdrukken. Voeten van dorpelingen. Andere afdrukken laten het profiel zien van zware legerschoenen. De voetafdrukken symboliseren weerloze mensen en gewapende soldaten. Want de laatsten waren het die uit de helikopters waren gestapt en zich een weg baanden door de rijstvelden op 16 maart 1968 om tenslotte het dorp uit te moorden.

De bezoeker van het gehucht My Lai (nu genoemd naar het subdistrict Son My) loopt langs de fundamenten van huizen waarvoor een bord vermeldt wie er woonden en wie er zijn omgebracht. De leeftijden varieren van meer dan 70 jaar tot enkele maanden. De Amerikanen dachten dat dit gehucht (en enkele andere) heimelijk onderdak en voedsel verschafte aan leden van de Vietcong en dat het tijd geworden was de bewoners een lesje te leren. Dat lesje hebben 504 mensen met hun leven betaald. De Amerikaanse GI’s ondervonden geen weerstand. Dat was geen reden om de actie aan te passen laat staan te beeindigen. Wie vluchtte werd rücksichtslos neergeschoten, huizen werden in brand gestoken, het vee kreeg ook een kogel mee.

Voor de bezoekers van My Lai is een huisje herbouwd om een indruk te krijgen. Een varken, koe en een hond van steen conserveren de toedracht fictief. De gids voert de bezoeker naar een sloot, een kanaaltje voor de irrigatie. Het was daar dat dorpelingen bij elkaar werden gejaagd om neergemaaid te worden.

Dan wordt het tijd voor de historische beelden in het museum. Verminkte en verbrande slachtoffers op foto’s, de daders, de commandanten en enkele politici. Nixon, Johnson, Ngo Dinh Diem (president Zuid-Vietnam). De bekendste commandant was luitenant William Calley.

Van de soldaten op de grond heeft er een voor zichzelf een morele noodoplossing gezocht. Hij schoot zich in zijn linker voet en een foto toont hem hoe hij tussen twee kameraden wordt afgevoerd. Het was de zwarte GI Herbert Carter. Er was ook een helikopterpiloot die de Nederlandse bezoeker leert kennen via een KRO Reporter documentaire (de dvd werd bezorgd door het echtpaar Andringa uit St.Annaparochie). Piloot Hugh Thompson was in 1993 dus 25 jaar na dato met de KRO teuggegaan naar My Lai. Destijds had hij uiteindelijk dertien My Lai’ers gered.

In het gastenboek is een interview opgenomen met een Amerkaanse veteraan. Hij deed een bekende (en nu eens niet in het Duits) bekende uitspraak: “We had to obey the orders”. Er is ook een notitie in woedend schrift van een Amerikaanse marinier: “We did not kill innocent people!” Nog steeds is hij er trots op marinier te zijn geweest.

De executies aan de sloot doen herinneren aan de Einsatzgruppen in Oost-Europa in 1941. De restanten van de huizen roepen herinneringen op aan het dorpje Oradour-sur-Glane in Oost-Frankrijk uitgemoord door de Wehrmacht. Er is nog een overeenkomst. Vele Nazi’s schuldig aan oorlogsmisdaden bleven buiten schot. Dat geldt ook voor de daders van My Lai, zij het op een andere manier. Luitenant Calley werd de zondebok, een politiek besluit. De schuldvraag is onbevredigend beantwoord en zal dat blijven. Maar besluit een artikel in een reisgids: “What certain is that he (Calley) didn’t act alone”.

Quang Ngai, Vietnam 31 december 2014