Kun je in de Finse hoofdstad fietsen? Uiteraard, in welke stad niet. De vraag is veeleer: kun je er een beetje prettig fietsen? En heeft de stad de fietsende toerist wat te bieden?

Ik logeerde eens tien dagen in een hotel in het noordwesten van de stad, in de wijk Munkkiniemi/Munksnäs. Een zijweg daar heette Hollantitie (tie met twee lettergrepen, ti-e, is “weg”). Vanuit mijn hotel was het acht kilometer naar het Senaatsplein waaraan de grote witte dom ligt, die boven de stad uitsteekt. Ik neem u in gedachten mee op een rondje Helsinki. Zodra je op de eerste doorgaande hoofdweg komt (Paciuksenkatu/Paciusgatan) is er een fietspad, breed en goed geasfalteerd. Rechts een groot open water met eilanden, oa. Seurasaari/Föllsön met het openluchtmuseum. Links het grote universitair ziekenhuiscomplex van Meilahti. Rechts aanhoudend kom je in een park waar dagelijks vele autobussen stoppen om het monument van Jean Sibelius met die orgelpijpen te zien en te fotograferen.

Verderop komt nog een tweede stukje park en dan moet u eraan geloven: op de Mechelinstraat is geen fietspad. Aan het einde ervan keert het fietspad weer terug, breed en modern. U bent dan in het westelijke havengebied vanwaar de veerschepen naar Tallinn (Estland) vertrekken. Als de weg naar links draait, ben je op de Hietalahdenkatu en daar valt een keuze te maken. Of rechtdoor over de oude Bulevardi en de Esplanadi naar de Zuiderhaven (Eteläsatama) die reikt tot het hart van de stad óf de kustlijn volgen en met een boog om de wijken Eira en Kaivopuisto naar dezelfde Zuiderhaven.

Kies je voor de Bulevardi dan kun je even later rechts koffie drinken bij Fanny, een café-restaurant dat deel uit maakt van het Sinebrychoff-museum. De Sinebrychoffs waren bierbrouwers van Russische oorsprong en een van hen, Paul Sinebrychoff jr., huwde in 1883 Fanny Grahn, destijds een ster aan het Zweedse theater in de Helsinki. Hun huwelijk bleef kinderloos en ze wijdden hun leven aan kunst en het verzamelen ervan, waarmee ze hun huis stoffeerden. Dus na de koffie of een vroege neut kun je in het museum kunstwerken bewonderen oa. van Albert Edelfelt en Akseli Gallen-Kalella.

Is het lekker warm zomerweer dan is een picknick verderop links aantrekkelijk. In het park staan banken en liggen gazons en u bent niet de enige die zich daar lui uitstrekt.

Tussen de boomstammen door zie je de oudste kerk van de stad en er vallen je ook enkele graven op. Het park was eens begraafplaats. In 1710 woedde vier maanden de pest en 1185 doden werden er begraven. Volgens de gedenkplaten aan de binnenzijde van de toegangspoort bezweek tweederde van de stad aan die epidemie. Even rekenen: toen telde de stad 1778 inwoners. Een dorp. Dat de volksmond spreekt over het “pestpark” (ruttopuisto), hoeft voor de naar recreatie hunkerende fietser geen belemmering te zijn. De naam is historisch en feitelijk en betekent niet dat het daar een klotezooi is.

Terug naar de route. Het alternatief was rechts aanhouden en de kustlijn volgen. Daar heb je bij dezelfde weersomstandigheden als hierboven zon, zee en lucht. Ook daar kun je eten en drinken of op de hoge, bolle, gladde rotsen gaan zitten om van het uitzicht te genieten. Doordat er niet alleen maar een open zeevlakte is, maar water waarin eilandjes zijn gestrooid, heeft de ruimte een zeker intimiteit. Het oog volgt graag wat er zich beweegt en daarvoor zijn er vaartuigen genoeg. Een publiekstrekker is (was?) de hoge hijskraan waarmee bungyjumpers zich lieten ophijsen. Als je tenslotte bij de zuiderhaven aankomt, dan is er weer een plek voor aangenaam vertoeven: de oude markthal (vanha kauppahalli) van 1889.

Het havenfront daar wordt gevormd door het presidentiële paleis, het stadhuis, de Zweedse ambassade en de Hoge Raad. Op de hoek van de Esplanadi en de Unionkatu is de VVV. Aan de oostzijde wordt de skyline gedomineerd door de kathedraal met zijn uien en donkere baksteen, de Uspenski-kathedraal (1868). Die kerk is zeker een bezoekje waard, maar ik raad je aan eerst de witte Dom op het Senaatsplein te bekijken.Van de VVV is het nog geen 150 meter. Bij dat plein ketende ik bij gebrek aan een fietsenstalling mijn fiets aan het hek van de Nationale Bibliotheek. Doe je het kerkbezoek andersom dan is die Dom wel erg sober, om niet te zeggen kaal.

Nu we hier in gedachten zijn aangekomen is het tijd om pas op de plaats te maken en ons even bezig te houden met wat praktische zaken. In de stad zijn wel fietspaden, maar dan vooral aan de buitenkant. Aan de oostzijde zijn ruime, lange fietspaden. Wie over de eilanden naar de westelijke voorstad Tapiola wil, kan comfortabel rijden. Langs de uitvalswegen naar het noorden en langs de eerste ring (Kehä I) zijn goed geasfalteerde fietspaden. De vuistregel is: in de moderne delen prettig en veilig, in de oudere delen is het behelpen. In het oudere deel zijn stukjes fietspad die ineens ophouden of zonder markering overgaan in een trottoir, waarvan het wegdek vaak doorsneden wordt door gootjes om het water van de regenpijpen af te voeren. Fiets je een tijdje op een voetgangersdeel, dan kan het je opvallen dat er aan de overkant wél een fietspad is, voor beide richtingen. De centrale as van het noord-zuid verkeer is de Mannerheimintie. Die heeft wel een fietspad, maar de drukte op de weg is er zo groot en je moet zo vaak voor verkeerslichten wachten, dat een andere route de voorkeur heeft. De straten rondom het senaatsplein zijn bedekt met irritante kasseien. De fietspaden bij de Zuiderhaven zijn in de zomer bevolkt door toeristen die etend en kaartlezend niet in de gaten hebben dat ze op een fietspad lopen. Soms kom je op een busbaan terecht en een buschauffeur achter je laat weten dat je hem in de weg zit, bv. op de Runebergstraat (Runeberginkatu). Naarmate je de stad beter leert kennen, leer je veiligere en verkeersluwe delen te vinden zonder de weg kwijt te raken en te anticiperen op lastige oversteekplaatsen en het patroon van éénrichtingsverkeerswegen.

Met een beetje fantasie kun je Helsinki op de kaart zien als een ster of gekarteld rad waarvan de uitsteeksels omgeven zijn door water. Die gooien telkens de stad open en zorgen op mooie zomerdagen tot laat in de avond voor prachtig licht. Helsinki is net als Stockholm een zichtbare stad. De grote veerschepen van St.Petersburg, Tallinn en Stockholm zijn vaak prachtig in beeld. Zeer populair is het vestingeiland Suomenlinna dat met een bootje te bereiken is. Je kunt er heerlijk fietsen en rondlopen en neerstrijken bij de vele restaurants en cafés.

Een verstilde plaats, los van de stadse hektiek, vormen de wijken Eira en Kaivopuisto/

Brunnsparken. Statige gevelfronten met hier en daar prachtige voorbeelden van de art nouveau. In dit stadsdeel vind je ook ambassades en in het verleden hadden ministers hun woning.

In het bovenstaande komen soms dubbele namen voor. Fins en Zweeds. Die ziet u ook op plaats- en straatnaamborden. Dat is in die gebieden waar het land officieel tweetalig is, voornamelijk de kustgebieden langs de Finse en Botnische Golf. De reden daarvan is historisch. Tot 1809 was Finland deel van het Zweedse koninkrijk en al in de 13^e eeuw kwamen Zweden over de Oostzee om er de bevolking te kerstenen en er hun macht en invloed te vestigen. Aan het begin van de 19^e eeuw was er een klein Frans keizertje dat het maar niet lukte om Engeland naar zijn hand te zetten. Dus verbood hij “zijn” Europa er handel mee te drijven. Zweden deed niet mee. Napoleon zocht de Russische tsaar op en die beloofde de Zweden te paaien en zo nodig met geweld tot de orde te roepen. Dat laatste gebeurde en Finland werd deel van Rusland met een beperkte autonomie. In die tijd waren er in Helsinki zelfs drietalige straatnaamborden te zien. Die dubbeltaligheid zorgt ervoor dat u ongemerkt toch een beetje leert van die taal-waar-je-geen-touw-aan-vast-kunt-knopen, want het Zweeds heeft wel aanknopingspunten. Dus leest u “Hesperianpuisto/Hesperiaparken” dan weet u dat puisto “park” betekent. Dit voorbeeld laat een Finse eigenschap zien. De taal is nogal puristisch: de neiging om vreemde woorden door eigen te vervangen, ook internationale woorden. Urheilu (sport), tietokone (computer). Het woord voor fiets is overigens polkupyörä (“trapwiel”), kortweg pyörä.

Er waren in het bovenstaande twee routes die naar het Senaatsplein voerden. We keren terug naar de Zuiderhaven en zien  tegen de oostelijke hemel de Russisch-orthodoxe kerk zijn bollen afsteken. Daar achter ligt de wijk Katajanokka die wel een middagbezoek waard is. Katajanokka vaut bien une visite! Aan de zuidkant meren de Viking-Line schepen af wat voor bedrijvigheid zorgt, maar voor de rest is dit stadsdeel vrij rustig. Er zijn een kleine dertig jugendstil-huizen te bewonderen uit 1902 en 1903, oa. aan de Kauppiaankatu (Koopmansstraat). Opvallend is ook een geel gebouw met klassieke zuilen dat van het Senaatsplein verdwaald lijkt te zijn. Het is het ministerie van Buitenlandse Zaken, begin 19^e eeuw ontworpen door dezelfde architect Engel die ook het aanzien van het Senaatsplein heeft gegeven. Toen diende het als kazerne voor de Russische marine, later als zeemagazijn.Aan de noordzijde liggen de ijsbrekers in de zomer afgemeerd met veelzeggende namen als Sisu (volharding), Kontio (beer) en Apu (hulp). Je kunt er met je fiets betrekkelijk dichtbij komen.

Interessant is ook het Best Western-hotel, waarvan de voorhof is omgeven door een hoge bakstenen muur waarin enkele openingen zijn aangebracht. Het was een gevangenis of beter gezegd een huis van bewaring, waar dus arrestanten verbleven tot hun berechting. Eén van hen was Martta Koskinen, de laatste vrouw die in Finland werd geëxecuteerd. Ze had als communiste in de oorlog tegen de Sovjet-Unie (1941-1944) voor dat land gespioneerd. Met haar terechtstelling wilde de Finse regering een voorbeeld stellen en dus wees president Risto Ryti haar gratieverzoek af, niet wetende dat hij niet lang daarna zelf in diezelfde gevangenis zou komen, nadat Finland vrede had gesloten met de Sovjet-Unie. Een van de vredesbepalingen was de berechting van die Finse politieke kopstukken die de oorlog waren begonnen en hadden voorgezet.

Onze tocht is tot nu toen ongeveer 10 km lang. Voor wie ruim de tijd heeft genomen voor het bovenstaande is de dag al grotendeels voorbij. Tijd voor koffie en koek (kahvi ja pulla), een biertje van Karhu (beer) of Lapin Kulta (Goud van Lapland) of een maaltijd in de stad. Voor de vluchtige fietsers gaan we nog even verder. Wie Katajanokka uitrijdt, moet altijd over een brug. Er is tussen de Noordelijke en Zuidelijke haven een kanaal gegraven/gehakt, zodat technisch gezien Katajanokka een eiland is. Na de brug rechts, waarna we op een comfortabel fietspad de Pohjoisranta/Norra kajen kunnen volgen. Als je even stopt zie je de rode kathedraal eens van de andere kant, links daarvan liggen de ijsbrekers afgemeerd en in oostelijke richting ziet u het dierentuineiland Korkeasaari. Je passeert een jachthaven en een brug en komt op de Sörnäisten rantatie. Links ligt de wijk Kallio/Berghäll. Daar is een hoger liggend rotsdeel (kallio = rots) met daarachter het pretpark Linnanmäki. In deze wijk zijn ook fietsenzaken. Twee aan de Helsinginkatu. Voor alle adressen van fietsenwinkels in Helsinki en omgeving kun je op het internet terecht (“Pyöräkaupat Pääkaupunkiseudalla”of “Polkupyöräliikkeet”).

Om een lastige verkeerskruising te vermijden, kun je het beste iets verderop linksaf slaan. Dan kom je op de Hämeentie/ Tavastvägen. Rechtsaf. Aan deze weg ligt het volgende touristic point of interest: de voormalige Arabia aardewerkfabriek. In de wijk Sörnäinen valt weinig te beleven. Het is een industriewijk. Rechts, in de wijk Hermanni, ligt een bekende Finse gevangenis uit het laatste kwart van de 19^e eeuw. Ook hier een hoge muur en allerlei elektronische beveiligingen. De buurt eromheen is voor bewoning verbeterd zodat het er niet zo grimmig uitziet als u denkt. De Hämeentie buigt na de kruising met de Hermannin Rantatie van de hoofdweg af en een kilometer verder ligt het hoge gebouw ARABIA, de letters verticaal hoog op de muur. In dit gereconstrueerde en vernieuwde gebouw is van alles samengebracht. Het aardewerkmuseum van de oorspronkelijke aardewerkfabriek Rörstrand, de hogeschool voor kunstnijverheid (Taideteollinen korkeakoulu), een Pop & en Jazz-conservatorium, een bibliotheekfiliaal, winkels van Iittala (glaswerk) en Finlayson (textiel). U kunt er ook neerstrijken om iets te drinken of te eten in het aangename besef dat er schone toiletten zijn.

Een paar honderd meter verderop, maar dan links aan de Hämeentie ligt het begin van Helsinki: Vanha Kaupunki/Gammelstaden, de oude stad. Het is een parkachtig geheel. Aan de noordzijde een standbeeld van Gustaaf Vasa, de Zweedse koning. Hij was het die daar aan de monding van de Vantaarivier een nieuwe stad stichtte, die tegenwicht moest geven aan de macht van de Hanse, in het bijzonder van Tallinn in Estland aan de overkant van de Finse golf. De geboortedag is 12 juni 1550. Voor een nieuwe stad heb je bewoners nodig en die werden op koninklijk bevel uit plaatsen in de buurt bij elkaar geharkt. Daar was dwang voor nodig. In 1556 mocht men terugkeren naar de plaats van herkomst. Voor de handel waren kooplieden nodig. Die kwamen er ook en een van hen was de van oorsprong Nederlandse Hans van Sanden wiens graf daar ligt. In 1640 werd de stad verplaatst in zuidelijke richting, naar Vironniemi, het gebied van het Senaatsplein en omgeving (Viro Estland; niemi schiereiland). Daar kon de stad groeien, zeker nadat ze ten koste van Turku in 1812 de hoofdstad werd.

Onze tocht eindigt hier bij het oude Helsinki. We hebben een soort V-vorm gefietst, waarvan de punt bij de Zuiderhaven ligt. U kunt weer terug naar het centrum, een kilometer of vijf, zes. Ik volg voor wie nog mee wil nog de horizontale lijn die de V tot een driehoek maakt om mijn hotel terug te vinden. Ik rij de Hämeentie uit, sla linksaf de Koskelantie op. Na het viaduct over de N4 is links het depot van de gemeentelijke bus en tram, waar ik eens op een namiddag heb rondgefietst. Hele en halve trams, draaistellen, oude modellen trapte ik voorbij. Ik was daar uiteraard onbevoegd. Nog een kilometer verder rechts is het voormalige Olympische dorp. Niks te beleven, gewoon een woonwijkje met een school, bibliotheek en café in het stadsdeel Käpylä/Kottby. Mijn weg naar huis kruist vele wegen. De richting noord-zuid is dominant in deze stad.

Nog geen commentaren »

Nog geen commentaren.

RSS feed voor commentaren op dit bericht. TrackBack URL

Geef commentaar

Je moet aangelogd zijn om commentaar te plaatsen.