De tocht zit erop. Nog voor het middaguur bereikten we op 16 augustus mijn hotel in Shanghai, waar ik de laatste kilometerstanden noteerde: 5042 voor de route en met de extra tochtjes erbij het totaal van 5646 km. Mijn fiets staat nu gedemonteerd in een fietsdoos bij de receptie en wacht roerloos op het nabije vertrek (Kloos). Naar mijn gevoel was Suzhou het einde van mijn reis en is Shanghai, dat maar honderd kilometer verder ligt, het toetje van de tocht. Er waren twee verschuivingen. Om me heen nam de verstedelijking het over van de landelijkheid en mijn gedachten gingen zich steeds vaker richten op de terugreis en thuis. Frances klaagde nogal over Shanghai: zo vol!! Ja, dat klopt, Shanghai is wat groter dan Klazienaveen, maar toen we voor een beleefdheidsbezoek door de stad reden, viel me op dat er heel goed te fietsen valt. De passage van kruispunten verloopt soms wat chaotisch, maar met fietspaden en goede afscheidingen kom je de stad goed door.

Dat beleefdheidsbezoek betrof een fietsvriend van Claire. Hij woont met zijn vrouw op de achttiende etage van een woontoren. Het appartement is klein en ze moeten met de ruimte woekeren. Die vriend kan niet meer fietsen, maar heeft grote tochten op zijn naam staan, oa.naar Tibet. Hij heeft verlammingsverschijnselen, maar wat daar verder aard en oorzaak van is weet ik niet. Een neef (oomzegger) was gecharterd om voor ons allen een Europese maaltijd te bereiden en er kwam  in China gebrouwen “Dutch beer” uit de koelkast.

Zoals eerder bij dit soort bezoeken spreekt Frances Chinees met de anderen en ik zit er maar een beetje bij. Maar ik had geluk. Op het grote tv-scherm de Olympische Spelen met volleybal tussen Chinese en Braziliaanse dames. De gastvrouwe zat maar af en toe aan tafel. Meer een dienster dan een deelneemster. Er kon nauwelijks een lachje af. Bij alles wat ze deed, leek een stil verwijt te zijn. Bij ons vertrek bracht ze ons naar beneden en kreeg Frances te horen dat het maar beter was dat haar moeder niet meer op bezoek kwam als ze in Suzhou logeerde. Haar man die levendig met Frances had geconverseerd en zich vast op een volgende ontmoeting met moeder Claire zou kunnen verheugen, zal dit volgens mij niet weten. Als het klopt, dan vind ik het niet aardig. Ze isoleert haar man.

Op de terugweg bezochten we het museum voor 18.000 joodse vluchtelingen die tussen 1933 en 1941 aan de Duitse jodenvervolging ontkwamen. Het beperkte gebied waarin ze leefden was dus een getto in positieve zin. Het was hun redding. De synagoge gebouwd door Russische joden is gerestaureerd en als museum ingericht. Na 1945 zijn velen geëmigreerd naar Israël en de VS. Er zijn nog andere gebouwen die herinneren aan hun verblijf en er  is nog steeds een joodse gemeenschap in Shanghai.

Shanghai betekent “aan zee”. Die heb ik niet gezien, maar wel de Huangpu-rivier met de Bund, een boulevard van twee en een halve kilometer langs het water. Het is een cliché, maar zonder die Bund geen Shanghai. Op internet is het attractie nummer één.

Als je westerlingen in de stad wilt zien, dan hier. Het uitzicht op de stad en de scheepvaart op de rivier (verbonden met de Yangtse) is prachtig. ’s Avonds is het nog net niet dringen. Aziaten houden van verlichting die in kleuren beweegt en flikkert.

Aan de Bund-kant is Europese architectuur met verschillende stijlen. Om het kwartier de klokslagen van het Custom Building, die ook te horen zijn in mijn hotelkamer. Aan de overkant  in de wijk Pudong is het modern Chinees. In de stad zijn veel neo-klassieke bouwwerken met een vertrouwde aanblik.

Mijn tocht die op 8 mei in Bangkok begon, kreeg na de Vietnamees-Chinese grens een ander karakter. We trokken gezamenlijk op en er kwam nog voor paar dagen een moeder met haar zoon bij. In Guilin namen twee afscheid, in Changsha stapte de moeder (Wei Gui Xiang) van Frances op de trein. Frances (Guan Shan Yue) en ik trokken een maand met elkaar op en aan haar heb ik veel te danken. We konden het goed met elkaar vinden en er viel heel wat te lachen. We staan nu op een kruispunt van wegen. Ik vlieg naar het verre westen en zij rijdt per trein in 29 uur naar het noorden om bij haar moeder de 80ste verjaardag van haar grootmoeder te vieren. Frances staat ook anderszins op een kruispunt. Ze wil een wending geven aan haar leven, vooral privé. Dat ze nu vier maanden niet thuis is in Suzhou is er een aanwijzing voor. Ik zelf kom terug op vertrouwde wegen en hoop vele bekenden weer te zien.

Shanghai, China, 19 augustus 2016

Terugdenkend aan het etentje met het bestuur van de Fietsassociatie in Jinzhou, vraag ik me af of de voorzitter er wel aangename herinneringen aan bewaart. Ik vrees van niet. Het samenzijn verliep beleefd om niet te zeggen stroefjes. Ik had de eer om rechts naast hem te zitten. Omdat hij niet de moeite nam zich tot mij te richten, stelde ik hem de vraag via Xiao Mei hoe lang hij al voorzitter was. Dat was negen jaar. Volgende vraag: hoe word je voorzitter? Gaat dat via een verkiezing door de leden van de associatie? Die vraag heeft hem niet bereikt. De beperkte kennis van Xiao Mei’s Engels maakte dat onmogelijk. Omdat zij samen met Da Mei levendig vertelde over onze tocht en ik als laowai vaak ter sprake kwam, was er over de tafel voldoende gespreksstof. Naast de voorziiter was er de vice-voorzitter, de secretaris, een moederlijke vrouw die het meest op de woorden van ” mijn” dames reageerde en een man die voorgesteld was als ” de fotograaf”. Hij liet me nog een foto zien uit 2006 waarop hij ik ik samen stonden. Ik had dus moeten zeggen “nice to meet you again”.

Het etentje begon om 16.00 uur. Een ongelukkige tijd, daar we met anderen al uitvoerig hadden gelunched, waarvan de verzadiging nog niet was uitgewerkt. Van een gretig “aanvalluh” was geen sprake. Het viel me op dat de andere bestuurtsleden erg beleefd waren en weinig woorden wisselden met hun voorzitter. Hij kreeg met zijn 74 jaar de eerbied die hem op zijn Chinees toekwam.  Veel eten deed hij niet. Hij schoof al gauw zijn stoel achteruit, depte met een servetje het zweet van het voorhoofd, niesde een paar keer en deed een vergeefse poging het raampje achter hem te sluiten. Moeilijke momenten voor een voorzitter die niet meer fietst en een buikje heeft.

Hij ging tot een soort actie over. Hij belde een paar keer met zijn mobieltje, wisselde telkens woorden met Xiao Mei en wat ik vreesde bleek juist. Morgen voor mijn vertrek een gesprek met een “reporter”. Alles was geregeld en de laowai hoefde alleen maar ja te zeggen. Op zo’n moment wordt de koppige puber in mij wakker. Die verslaggever spreekt geen Engels, ik mag er voor de zoveelste keer weer al een lulletje rozewater bij staan, terwijl Xiao Mei op haar ” finest moment”  verhalen over mij opdist met een opgeklopte garnering. Doe dat interview maar als ik vertrokken ben. En, dacht ik, wat die voorzitter er van denkt zal me worst wezen. Xiao Mei was, zo bleek ’s avonds, wel zo wijs dat voorlopig niet door te geven. De man was bepaald niet geliefd. Zijn voorzitterschap heeft hij te danken aan zijn connecties die ook zorgden voor dat interview.

Een delegatie van tien fietsers heeft me twee dagen later Jinzhou uitgefietst en na 30 km was het afscheid nemen. Nog wat foto’s en ik ging alleen verder.

Yutian, 2 oktober 2013