Judith Zielstra: Waar extreem doodnormaal is. 5500 km fietsen over de Zijderoute. Free Musketeers 2013, ISBN 9789048431038. 320 blzz., 104 foto’s

Judith Zielstra en haar partner Rick maakten in 2012 een fietstocht door Oezbekistan, Tajikistan en Kirgizië. Drie voormalige Sovjet-staten in Centraal-Azië.
Zielstra heeft een vaardige pen. Ze schrijft met een aanstekelijke nuchterheid die menige glimlach ontlokt, houdt haar gesprekken met haar partner beknopt en haar meteorologie functioneel. Terwijl in veel fietsboeken het weer een begeleidend verschijnsel is, blijkt het in dit boek een wezenlijke factor. Als het weer in de bergen omslaat, worden wegen onbegaanbaar en is het reisdoel van de dag onzeker. Daar komen vermoeidheid en chaggerijnigheid nog bovenop. En dat op drie of vierduizend meter hoogte. De woorden die ze met haar partner wisselt doen ertoe, waarbij ze ruzies en verwensingen niet uit de weg gaat. Shit, gezeik, klote, enz. Dat is nog eens wat anders dan het doorsnee geleuter van fietsende echtparen. Ook allerlei lichamelijk ongemak beschrijft ze onversluierd en ja, ze zijn ook wel eens gewoon bang. Tot dit realisme behoren ook de talrijke observaties en ironische opmerkingen. Vee wordt ginds hardhandig behandeld. Zielstra wil liever geen bedreigd Marco Polo-schaap eten, maar eenmaal smakelijk voorgeschoteld noteert ze “Kennelijk brokkelen je principes snel af wanneer je koud en hongerig bent.”
In het afscheidswoord somt Zielstra de “doodnormale” extremen op: ongekende gastvrijheid, indrukwekkend cultuurgoed, ruig landschap en oorverdovende stilte. Lezend merk je al gauw dat er meer extremen zijn, al was het maar de “bureaucratische marathon” die ze voor een grenspassage moeten nemen of dat mensen wonen op plaatsen waar leven nog net mogelijk is.
In het vaak desolate land heeft elke dag zijn logistiek: afstand, weer, wegcondities en vooral eten. Niet alleen waar, maar ook wat. De fietser heeft koolhydraten nodig. Een teveel aan vetten en suikers moet volgende dagen met wat beters gecompenseerd worden. De fietsreis is allesbehalve een tochtje op een e-bike langs knooppunten op de Utrechtse Heuvelrug.
Wie op de helft van het boek is gekomen heeft een redelijk idee hoe fietsen daar in zijn werk gaat. Zielstra schrijft daar beeldend en gedetailleerd over. Toch ga je verlangen naar wat meer toeristische en/of journalistieke informatie. Kleine aanzetten daartoe duiken hier en daar op. Tijdens de Sovjettijd werd er gewerkt aan de infrastructuur van de landen en er liggen nog steeds mijnen. Daar had wel meer over geschreven mogen worden. Hoe verliep dat uiteenvallen van het Sovjet-imperium voor deze landen? Jammer genoeg blijft de Zijderoute uit de ondertitel slechts een geografische aanduiding. De schrijfster heeft historische belangstelling (“gek op oudheden”), maar cryptisch blijft de passage over een Pamiri huis dat “elementen [kent] uit de oude Arische filosofie, inclusief het Zoroastrisme die samenkomen in de Isma’ilitische traditie”. Als op de volgende bladzijde staat dat ze een boekje hebben waarin de symboliek van zo’n huis beschreven staat, barst ze helaas niet los . “Losbartsen” had trouwens ook een woord van Zielsta kunnen zijn, want bij haar wordt eten “proppen”, in bed stappen “ploffen”, een helling afrijden “storten”, erg oud “onwijs oud”. Het hoogtepunt is misschien wel dat Judith “gigantisch” moest plassen. Er zijn lezers die dit wel leuk vinden en zich niet het “rambam” schrikken, maar het geeft Zielstra’s boek haars ondanks een puberaal trekje. Gelukkig staan daar originele woordvondsten tegenover als “pipokeet”en “it-kit” (it is Oezbeekse woord voor hond).
Judith is erin geslaagd met haar woorden de landschapsfoto’s nog “spectaculairder” te maken en als bij de lezer net als bij dit stoere fietsersstel het adrenalineniveau stijgt, is dat het bewijs dat het boek de moeite waard is.

(Ook verschenen in De Wereldfietser, zomer 2014)

Nog geen commentaren »

Nog geen commentaren.

RSS feed voor commentaren op dit bericht. TrackBack URL

Geef commentaar

Je moet aangelogd zijn om commentaar te plaatsen.