Ach lieve lezeressen en lezers, ik hem hem gezien die machtige stroom door het Chinese land, de Yangtse. Ik kan nu gerust gaan naar het einde. Van mijn tocht. Op 21 juli om 07.45 spurtte ik een dijk op en daar was-ie dan. De Chang Jiang zoals de Chinezen hem noemen, wat gewoon “lange rivier” betekent, maar die voor ons zo’n bijzondere klank heeft. De Yangtse hebben we 55 km over de dijk gevolgd. Hij is zeer breed. De Waal kan er een paar keer in. Opvallend is hoeveel zeeschepen er varen, zo ver landinwaarts. We hadden een prachtige zomerdag met de wind in de rug en zo zeilden we door de “geweldige ruimte” van het “oneindige laagland” (Marsman). De kennismaking kon niet beter zijn.

Telkens fietsten we na enkele kilometers langs een blauwe tent. De hoge waterstand maakte dijkbewaking nodig, maar het mooie zomerweer liet wat anders zien dan bewaking. In de tent zaten de bewakers te kaarten, thee te drinken of lagen gewoon op bamboe banken te slapen. We bezorgden een groep van vijf even wat afleiding toen we bij ze stopten. We kregen limonade en een stuk meloen.

We waren die ochtend vertrokken uit Yueyang dat aan de oostkant van een groot merengebied ligt, dat de naam heeft gegeven aan twee provincies. “Hu” staat voor “meer” en “nan” voor “zuid”. Dus Hunan. Aan de noordkant van de meren ligt Hubei, “bei” betekent “noord”, net als in Beijing. Dat meer heet Dongting en wordt gevoed door vijf rivieren, waarvan de Yangtse de belangrijkste is. In de zomermaanden bereikt het meer zijn grootste omvang. Het hele gebied tussen Changsha en Yueyang is rijk aan wateren en volgens de traditie zweeft nog steeds de geest van een dichter erboven. Die van Qu Yuan aan wie een drakenbootfestival is gewijd. Hij had zich verdronken in de Miluo met een zware steen uit protest tegen onrecht. Dat deed hij in 278 vóór Chr. Nog een bijzonderheid is, dat volgens archeologen de oorsprong van de rijstcultuur zou liggen aan de westzijde van het merengebied.

Het fietsen op de Yangtsedijk deed me meer plezier dan het bezoeken van huizen van bekende Chinezen. Mao ze Dong, Liu Shao Qi, Peng De huai en Yang Kaihui. De laatste was de tweede vrouw van Mao bij wie hij drie  kinderen had. Die hebben niet veel aan hun vader gehad, die meer bezig was met revolutie maken en andere vrouwen. Het huwelijk duurde zeven jaar.

De nummers twee en drie waren naaste medewerkers van Mao, maar werden op een pijnlijk en vernederend zijspoor gezet toen ze kritiek hadden op de hongersnood die het land tijdens “de grote sprong voorwaarts” teisterde met vele hongerdoden. Aan beiden bewijst het land postume eer en dat is de verdienste van Deng Xiao Ping. Volgens mij viel Mao niet op door een groot empathisch vermogen. Voor hem waren mensen vrienden voor zo ver hij ze kon gebruiken voor zijn machtspositie. Zelfs Zhou en Lai moest eraan geloven, toen Mao hem de medische behandeling onthield die hem een lijdensweg bezorgde in zijn laatste levensjaren. Misschien was Mao een autistisch konijn. Serieuzer is de vraag of hij psychopatische trekken had.

Mijn reisgenote Claire was al drie keer bij het huis van Moa geweest. Ze had als rode gardiste drie jaar lang de culturele revolutie gediend. De rode gardisten die van Mao een blanco volmacht hadden om alles maar te doen wat in hun ogen “revolutionair” was, hebben bij ons een slechte naam. Had Claire zich ook bezig had gehouden met kloosterboeken verbranden en foute mensen publiekelijk vernederen? Omdat ze vanwege rug- en knieklachten naar huis zou gaan, wilde ik de stemming niet verpesten met lastige vragen zo kort voor vertrek. Dus beperkte ik me maar tot de algemene vraag wat ze gedaan had, waarbij ook de taalbarriere niet bevorderlijk was voor de uitwisseling van informatie. Wat ze volgens dochter Frances had gedaan, was aanplakbiljetten met politieke leuzen verspreiden. Hm.

Het geboortehuis van Mao is een waar pelgrimsoord. Het bestaat uit twee werelden. Een toeristisch deel en een gewijd deel. Het eerste is de brede weg van een kleine vijf kilometer van het centrum van Shaoshan. Zeer veel horeca aan beide zijden van de weg. Parkeerplaatsen en busdiensten. Een Mao-museum en een documentatiecentrum. Als de toeristen uitstappen moeten ze een tunneltje door voor het tweede deel. Daar heerst een door de overheid beheerste gewijde landelijkheid die je ook in sprookjes kunt verwachten als je de massa’s mensen even wegdenkt. Om het Mao-huis te bezoeken moet je een kaartje kopen. Dan loop je een heel eind terug en schuifel je in lange lussen naar de man die de toegang tot het huis doseert. Is het dan eindelijk zo ver, dan is het dringen geblazen. De wachttijd is langer dan die van het huisbezoek.

De woning met verschillende kamers is groter dan een lemen hutje dat je soms nog langs de weg in Hunan ziet staan. Er is nog een tweede huis verderop dat streng wordt bewaakt. Wat daarvan de reden is weet ik niet. Wel herinner ik me van lang geleden een column van Nico Scheepmaker voor de GPD-bladen dat er twee Mao-huizen zouden zijn. Het echte en een replica en dat het publiek in het ongewisse zou blijven welke het echte zou zijn. De verdubbeling moest de enorme stroom belangstellenden sneller kunnen verwerken. Mijn indrukken bevestigen het niet.

Bij de vijf bezoeken die ik aan historische huizen heb gebracht, viel een detail op. Ze hebben kleine binnenplaatsen met een “impluvium” , een vijverachtige regenbak die de klassieke Romeinse villa’s ook hadden. Het wijst ook op een zekere welvaart, want voor een daglonershuisje hoef je dit niet te verwachten. Omdat de boorden van de regenbak overdekt zijn, kun je ook bij regen een luchtje gaan scheppen in je eigen huis. Ze geven vooral als ze wat groter zijn een prachtig ruimtelijk effect.

Nu ik het over regenwater heb. Onlangs liet RTL een filmpje zien waarin een aardverschuiving in Hunan een rijtje huizen wegvaagde. De oorzaak was oa. de lange en aanhoudende regenval. Daar hebben wij op bescheiden schaal ook kennis mee gemaakt. Op de weg van San Jiang naar het Dong-dorp telde ik over een afstand van 15 km 17 aardverschuivingen, de kleintjes niet meegeteld.

Rode aarde en rotsblokken die de weg telkens deels blokkeerden. Na forse regen heeft de Chinese waterstaat het maar druk. Toch rijst de vraag of bij de vele afgravingen er voldoende aandacht is voor de stabiliteit van de hellingen die overblijven. Laten de overheden bij de verstrekking van vergunningen ook al een ander soort modder schuiven?

 

 

Nog geen commentaren

Nog geen commentaren.

RSS feed voor commentaren op dit bericht.

Sorry, the comment form is closed at this time.