Het sneeuwt in Ushuaia. Nat, maar toch. Lang duurt het niet, want het weer is hier opvallend wisselvallig. Net als in het Middenwesten van de VS spreken ze hier van vierseizoenendagen. Het is wat optimistisch; de zomer die hier volgens de kalender moet zijn, voel je niet als het ’s morgens 3 graden is. Ushuaia is aan de noordzijde omsloten door bergen die reiken tot 1450 meter. Telkens als de bewolking erboven optrekt, ligt er een nieuw laagje sneeuw bij. Breekt de zon door dan verheffen ze zich in hun witte pracht.

In de hoofdstraat San Martin lopen de toeristen met mutsen en dikke jassen en nu ik hier een paar dagen ben, herken ik vele gezichten. Ushuaia is een verzamelpunt van vele reizigers uit alle windstreken en de stad doet goede zaken met de grote cruiseschepen die voor een dag of twee afmeren.  Uit mijn kamerraam zie ik de Marco Polo aankomen en de Insignia vertrekken. Er liggen vele kleinere schepen om de toeristen mee te nemen op “excusiones maritimas”.

Ook ik ben op een boot gestapt om de oudste estancia aan de Beagle Canal te bezoeken, Harberton uit 1886, genoemd naar de plaats waar Thomas Bridges’ vrouw vandaan kwam in Devonshire. Op weg er naar toe stopte de boot bij een rots met zeeleeuwen en een eiland met pinguins. Je kunt er ook van elders met nog kleinere bootjes naar toe, zodat je even aan land kunt om een pinguïn zijn vleugeltje te schudden: “Nice to meet you, pal”. Dat mag natuurlijk niet. Die pinguïns met hun spateltjes hebben ook rechten gekregen.

Estancia Harberton heeft met zijn walvisribbenpoortje naar de tuin vele idyllische plekjes. Je zou willen dat het voor toeristen verboden gebied zou worden verklaard, maar de vijfde generatie vaart wel met het volk van de bussen en boten. Boven op een heuvel is een klein bos, waarin een begraafplaats met een wit hekje. Daar liggen de Bridges’ , enkele nakomelingen en andere bewoners van de estancia. Een aantal bomen en planten hebben naast namen in het Spaans ook in Ona en Yaghan, inheemse Indiaanse talen. Thomas Bridges heeft de naam Yaghan bedacht. Ze noemen zichzelf Yámana, wat evenals het Eskimose Inuit “mensen” betekent. Dankzij Bridges weten we wat van hun taal. Al op achttienjarige leeftijd was hij begonnen met het samenstellen van een Yaghaans woordenboek en hij begreep beter dan Darwin, dat deze “primitieve” taal uiterst complex is. Dankzij Chatwin (hoofdstuk 64) kan ik er hier iets over zeggen. Als ik het goed begrijp zat Bridges met het probleem van een (symbolistisch) gedicht: “lees maar, er staat niet wat er staat”. Een Yaghan zegt: Al mijn vrienden zijn weg. Vraag je, waar zijn ze naar toe? dan is dat niet ter zake. De Yaghan bedoelt dat zijn dag, tijd, monotoon is. Zou vrouwentaal ook Yaghaanse trekjes hebben? Het mooiste voorbeeld dat Chatwin geeft, is de omschrijving van de hik: Een wirwar van omgevallen bomen die het pad blokkeren.

Rusland had Siberië, Engeland Australië en Argentinië Patagonië. Dumpplaatsen voor “ongewenste elementen in de samenleving”. Dus werd hier een gevangenis gebouwd en een bezoek eraan (nu museum) laat maar weer eens zien hoe vindingrijk de “goeden” zijn om het leven van de “kwaden” ook in hun uiterste afzondering nog zuurder te maken. Er is in een cel een en ander te lezen over “el famoso anarquista” Simon Radowitzky. Hij kwam uit Kiev, had al in Rusland een keer in het gevang gezeten en sloot zich in Buenos Aires aan bij Russisch-joodse anarchisten die vele autoriteiten nerveus maakten. Radowitzky gooide een bom in de auto van politiechef kolonel Falcón, die met zijn secretaris de volgende dag niet zou halen. Radowitzky werd gepakt en de doodstraf was de enige oplossing. Daarvoor moest hij minstens 22 jaar oud zijn. Of dat zo was, wist de aanklager niet. Dus onderzoek. Dan verschijnt ineens een neef, Moses, ten tonele met een geboortebewijs: Simon R. is pas 18 jaar en 7 maanden. Een kopie ervan hangt in de cel,  geschreven in Cyrillisch. Dus kreeg Radowitzky levenslang en kwam ook in Ushuaia terecht. De rechter had ook nog een kleine aanvulling op zijn vonnis: elk jaar rond de aanslagdatum moest hij 20 dagen afgezonderd  zitten op water en brood. Gevoel voor stijl en ceremonie had die rechter dus wel. In die cel lees ik niet dat Radowitzky met de hulp van andere anarchisten met een kotter een tijdje ontvlucht is geweest, wel dat hij na 19 jaar detentie op een amnestielijst kwam die president Yrigoyen ondertekende. De foto van Radowitzky, zijn kostje roerend in een pan op vuur, is aandoenlijk. De gevangenen hadden een blauw-geel gestreept pak, nu de kleuren van de populaire voetbalclub La Boca waar Maradona zijn carriere begon.

De Fransman Thibaut Richard (CEP 6) heeft zijn horloge en zonnebril weer terug. Bij een politie checkpoint enkele kilometers terug hadden ze voor hem naar het bureau in Rio Grande gebeld. Daar wisten ze van niks, er was ook geen registratie van de gevonden voorwerpen geweest,  maar Thibaut hield vol dat er twee jonge agentes waren die het moesten weten. Een van hen was nog op het bureau. Hij kreeg een lift naar en van het bureau en zo kwam alles toch nog goed. Toen we elkaar weer zagen strekte hij zijn arm uit mét horloge.

Ushuaia heb ik na vijf dagen wel gezien. Tijd om verder te gaan en ergens in Chili mijn fiets weer te bestijgen.

Jan Postema

Ushuaia, provincie Tierra del Fuego, Argentinië

28 december 2008

Nog geen commentaren »

Nog geen commentaren.

RSS feed voor commentaren op dit bericht. TrackBack URL

Geef commentaar

Je moet aangelogd zijn om commentaar te plaatsen.